Son güncelleme: 28.08.2023
Sıklıkla karşımıza çıkan 2.5-3-4 ve 5 eksen kavramları nedir?
CNC Tezgahlarda tanımlamalar Kartezyen koordinat sistemi yani X-Y-Z Eksenleri ile yapılır. X-Y-Z doğrusal eksenlerinin döner eksenlerdeki karşılığı A-B-C’dir. Sağ el kuralına göre eksen yönleri aşağıdaki gibidir.
2.5 Eksen Frezeleme
2.5 eksen frezelemede; genellikle X ve Y eksenleri ile kesme işlemi yapılırken , Z ekseni ile derinlik verilir. Örneğin bir delik delme işlemi yapılırken önce takım X ve Y’de konumlanır ardından Z’de kesim işlemini gerçekleştirir. 2.5 Eksen kavramı kesici takımın üç eksende hareket edebileceği, fakat aynı anda iki eksende aktif olarak kesme yapabileceğini ifade eder. 2.5 Eksen Operasyonları prizmatik parçaları işlemede kullanılır. Yüzey frezeleme, profil, havuz(cep boşaltma), delik delme, diş çekme, T kanal operasyonları 2.5 Eksen’e örnektir.
2.5 eksen ve 3 eksen frezeleme arasındaki temel fark, kesmede kullanılan hareket eksenlerinin sayısı ve bu eksenlerin hareketleridir.
3 Eksen Frezeleme
3 eksen frezelemede ise tezgah 3 ekseni de aynı anda çalıştırıp, sürekli değişimle hareket edebilmektedir. Eksenlerin aynı anda hareket edebilme kapasitesi sayesinde kalıp gibi formlu ve karmaşık üç boyutlu parçaları işlemede kullanılabilir.
4 Eksen Frezeleme
4 eksen frezeleme pozisyonlamalı, simultane ve sarmal olarak 3 başlıkta incelenebilir.
Pozisyonlamalı 4 Eksen işleme operasyonları 2.5-3 eksen operasyonlarının aynısıdır sadece devreye A ekseni girer. A’da parça işleme pozisyonuna getirildikten sonra X,Y ve Z ‘deki işlemler başlar.
Simultane 4 Eksen işlemede ise parça A ekseni üzerinde döndürülerek kesintisiz bir işleme sunulur. Vidalı mil vb. parçalar işlenebilir.
Sarmal işleme, profil ve havuz gibi operasyonlarda kullanılabilen bir opsiyondur. Sarmal işlemede çap ve derinlik sabit olmalıdır, değişken olduğu durumlar simultane operasyon kapsamına girmektedir. Parçanın seçilen eksen üzerinde döndüğü varsayılarak işlenecek zinciri de sararak işler. Aşağıdaki örnekte sarılmış geometri özelliğini görebilirsiniz.
4 Eksen işlemede döndürme yeteneği sayesinde yeniden konumlandırmaya gerek kalmadan parçasının farklı yüzeyleri ve açılı alanları işlenebilir.
5 Eksen Frezeleme
5 Eksen frezeleme, tezgahın X,Y,Z doğrusal eksenleri ile birlikte, döner eksenlerinin de aynı anda hareketinden oluşan işlemler olarak adlandırılır. Pozisyonlamalı 5 eksen frezeleme ve simultane 5 eksen frezeleme olarak iki başlıkta incelenebilir.
Pozisyonlamalı 5 eksen frezeleme işlemleride, Dönme eksenleri ile ( AC-BC-AB gibi) parçayı pozisyonladıktan sonra, XYZ dorusal eksenler ile standart 2.5-3 eksen frezeleme operasyonları yapılır.
5 Eksen simultane frezeleme operasyonlarında ise tüm eksenler harekete dahildir. Impeller, port, turbo fan yüzeyleri, kanat işleme operasyonları, ters açılı yüzeylerin frezelenmesi gibi işlemleri ile, savunma sanayi, medikal , yedek parça vb tüm sektörlerde yaygın olarak kullanılır.
