Son güncelleme: 22.08.2023
1930’lu yıllarda üreticiler petrolden plastik elde etmeyi öğrendiler ve kalıplamadaki problemlerin çoğu giderildi. Ek olarak ikinci dünya savaşı plastik endüstrisinin gelişmesinde büyük rol oynadı. Otomotiv sektörü de plastik kullanımıyla 1956 yılında tanıştı. Citroen DS modelinin tavanı cam elyaf ile güçlendirilmiş polyesterlerden üretildi.
Bu tarihten itibaren polyester ve cam elyaf bileşimi araba ve tekne gövdelerinde hızla kullanılmaya başladı. Dünyada üretilen petrolün %4 kadarı plastik üretiminde kullanılmaktadır. Üretilen plastiğinde %75-80 kadarı buzdolabı, çamaşır makinası, televizyon, otomobil, ev bahçe gibi dayanıklı tüketim mallarında kullanılmaktadır. %20-25 ise ambalaj sektöründe kullanılmaktadır.
Termoset – Termoplastik
Plastikler ısıl davranış açısından termoset ve termoplastik olmak üzere iki başlıca sınıfa ayrılır.
Termoplastikler
Termoplastikler ısıtıldıklarında yumuşarlar ve yumuşadıklarında mekanik yollarla kolayca şekillendirilir ve soğuduklarında tekrardan sertleşirler. Termoplastikler soğuma ve ısıtma işlemlerinde kimyasal değişikliğe uğramadan sadece fiziksel değişikliğe uğrarlar. Bu özellik plastiklerin molekül yapısından kaynaklanmaktadır. Plastikler çok sayıda polimer zincirinden oluşurlar. Polimerleri ısı altında altında birbirinden uzaklaşırken soğuduğunda da tekrar iç içe geçen uzun molekül zincirleri oluştururlar.
Bir polimer zincirini tek bir makarna çubuğu benzetirsek plastiğin iç yapısını pişmiş makarna plastiğin iç yapısına benzetilebilir. Daha da basite indirgemek gerekirse suya benzetebiliriz defalarca ısıtılıp dondurulabilirler kimyasını kaybetmezler.
Termoset
Termosetler plastikler ısıtıldıklarında yumuşamazlar. Bu plastikler sıcaklık ve basınç altında bir defaya mahsus şekil verilebilirler yeniden şekillendirilmeleri mümkün değildir. Bunun sebebi yapılarında bulunan polimer zincirlerinin çapraz bağlarla(kimyasal) birbirine bağlanmış olmalarından kaynaklanmaktadır.
Merdivenin her bir bacağını polimere zincirine benzetirsek merdivenin her bir basamağında çapraz bağ olarak düşünebiliriz. Bu bağlar plastik ısıtıldığında çapraz bağlar zincirlerin birbirinden uzaklaşmasını engellemektedir bu yüzden şekil değiştirememektedir. Çok yüksek sıcaklıkta da çapraz bağlar birbirinden koparak ve malzeme özelliğini kaybeder. Daha da basite indirgemek gerekirse termosetleri yumurtaya benzetebiliriz ısıtıldıklarında kimyasal özellikleri bozulur. Bu tip plastiklerin bir çoğu asitlere kimyasal etkilere karşı dayanaklılığı oldukça iyidir ve yalıtkanlıkları da yüksektir. Bundan kaynaklı olarak elektrik- elektronik sektöründe sıklıkla kullanılmaktadır.
Plastik Kompozitler
Plastikler dayanımları itibariyle bir çok uygulamada dayanımları yeterli iken gelişen endüstri ile birlikte daha sağlam daha yüksek ısıl dayanım veya yüksek elektriksel iletkenlik gibi performans gerektiren uygulamalarda kullanıcıların ihtiyaçlarına tek başına cevap verememektedir. Bu sebeple istenilen özelliklerin sağlanabilmesi için yapılarına plastik veya plastik olmayan malzemeler karıştırılarak elde edilen yeni yapılara plastik kompozitler adı verilir. Kompozitlerin genel özellikleri ile ilgili daha detaylı bilgi için tıklayınız.
Bunu basitçe açıklamak gerekirse bir tahta parçasına kuvvet uyguladığımızı düşünelim belirli bir ağırlıktan sonra tahta kırılacaktır fakat tahtanın ortasından bir çivi çakıldığında artık tahta kompozite dönüşmüş olacaktır. Tahta yükü çiviye aktarıcaktır ve çivide yükü rahatlıkla taşıyacaktır.
Plastik kompozitlerde de sağlam takviye elemanları kullanılır örneğin cam elyaf, karbon elyaf ve Kevlar gibi malzemeler kullanılır. Bu takviye ediciler plastiklere göre çok daha sağlam oldukları için plastiğinde dayanımı artmış olur.
Sizde modern çağın plastikleri ile en iyi ürünleri tasarlamak istiyorsanız. SOLIDWORKS Plastics çözümümüzün yardımı ile müşterilerinizin ihtiyaçlarına uygun ürünleri minimum maliyet ile üretebilirsiniz.
KAYNAK
- ODTÜ Yayıncılık – Plastikler
Daha detaylı bilgi için ürün sayfamızı ziyaret edebilir bizimle iletişime geçebilirsiniz.
